Ceny piwa w dawnej Polsce

[pieczarek]

Na podstawie książki Józefa Andrzeja Szwagrzyka "Pieniądz na ziemiach polskich X-XXw." (Ossolineum, 1973) udało mi się ustalić kilka cen piwa w różnych okresach historii Polski. Jeśli nie będzie zaznaczone inaczej wszystkie dane pochodzą z tego źródła.

Przedstawiane liczby trzeba przyjmować z dużą tolerancją na przekłamania. Ich powodem były niejednolite miary w różnych województwach, znaczne terytorialne zróżnicowanie dochodów, duża zmienność cen w czasie (wojny, nieurodzaje). Dane dotyczące zarobków mogą pochodzić z innego regionu niż dane dotyczące cen piwa.
Ceny i zarobki podaję w jednakowych jednostkach dla danego okresu. Przeliczenie rocznych zarobków (np. 28 dukatów i 6 szóstaków i 1 trojak i 1 grosz) może być dla współczesnego Polaka mocno kłopotliwe. Ważniejsze będzie chyba uchwycenie względnej wysokości zarobków do cen piwa.
Przy jednostkach objętości starałem się je przeliczać na litry.

[pieczarek]

Zygmunt Stary (1526-1548)

Zarobki dzienne w groszach:

czeladnik murarski 2-3
murarz przy budowie Wawelu 6-8
cieśla miejski 4-5
trębacz 4-6
pasterz koni dworski z wyżywieniem 1,5
dziewka silna, rosła z wyżywieniem do 1 grosza
dziewka dworska z wyżywieniem 1/2 grosza

Ceny piwa w groszach

beczka piwa (134-163 litry) w Toruniu 7-16
beczka piwa (163 litry) w Krakowie 12-20

Za króla Zygmunta za 1 grosz można było kupić od 8 do 20 litrów piwa.

[pieczarek]

Zabór rosyjski - 1831 r.

Zarobki dzienne w groszach (1 złoty polski = 30 groszy):

robotnik niewykwalifikowany 40-55
stolarz 145-160
murarz 100-130
stróż nocny 40
burmistrz rocznie 10 000 złotych tj. 300 000 groszy

Cena piwa w groszach:

piwa podwójnego wiadro (??? litrów) 90-120

a także

gorzałki garniec (4 litry) 120-180

Wszystkie dane dotyczą Wardszawy.

W okresie powstania listopadowego warszawski murarz mógł kupić za dzienny zarobek wiadro piwa.

[Żywiec]

Ceny piw żywieckich

Podaję ceny piw żywieckich (ceny browaru) w roku 1932.

Piwa Beczkowe - cena w zł za 1 hl:

Leżak - 44,12-
Zdrój Żywiecki - 61,97-
Marcowe - 69,44-
Porter - 105,57-
Ale - 104,40-

Piwa butelkowe - cena w zł za 1 szt:

Zdrój Żywiecki 0,5 ltr - 0,46-
Porter 0,3 ltr - 0,56-
Porter 0,5 ltr - 0,73-
Ale 0,3 ltr - 0,55-
Ale 0,5 ltr - 0,79-

Kaucja za opakowania - cena z roku 1934 w zł za 1 szt:

Beczka 200 l (dublak) - 115,00-
Beczka 100 l (hekto) - 82,00-
Beczka 50 l (połówka) - 50,00-
Beczka 25 l (ćwiartka) - 32,00-
Beczka 12,5 l (ósemka) - 20,00-
Butelka 0,5 l - 0,25-
Butelka 0,3 l - 0,23-
Skrzynka A-25 i A-30 - 2,00-

Żywiec

[Misiekk]

Prusy Królewskie (2 połowa XVI - XVII w.)

Ceny beczki piwa w Elblągu w latach 1557 – 1700r.
Piwo pełne:
1587r. 105gr.
1603 – 10r. 52 – 300gr.
1621 – 30r. 125 – 480gr.
1631 – 50r. 195 – 360gr.
1651 – 99r. 203 – 450gr.
Tafelbier:
1557 – 00r. 10,5 – 13,5gr.
1601 – 30r. 13 – 31,5gr.
1631 – 99r. 23 – 80gr.

Ceny beczki piwa w Malborku
Piwo jęczmienne pełne:
1589r. 68gr.
1636 – 48r. 360 – 405gr.

Ceny detaliczne (1 stof) piwa jęczmiennego pełnego w Elblągu:
1598r. 1,3 gr.
1621 – 30r. 5,4 gr.
1631 – 40r. 7,3 gr.
1641 – 50r. 3,7 gr.
1651 – 60r. 4,3 gr.
1661 – 99r. 4,0 gr.

W latach 30-tych XVIIw. za dniówkę czeladnik murarski mógł kupić 5,6l piwa pełnego a u schyłku wieku 4,7l natomiast czeladnik ciesielski mógł nabyć odpowiednio 5,3l i 4,2l piwa.

W 1596r. niewykwalifikowany robotnik miał dniówkę 3gr. co starczało na 2,8l piwa pełnego lub około 7l piwa stołowego (tafelbier). Natomiast w 1677r. taki sam robotnik za dniówkę 10gr. mógł mieć 3,5l piwa pełnego.

Zarobki dniówkowe w latach 1630 – 1694r. czeladników ciesielskich wynosiły 10,8 – 13,6gr. natomiast czeladników murarskich to 12 – 15,3 gr.

[Żywiec]

Zarobki w żywieckim browarze

W 1877 roku zarobki w browarze żywieckim wyglądały następująco:

czeladnik piwowarski - 30 do 50 złr
robotnik - 14,5 złr
czeladnik bednarski - 30 do 36 złr

Rok 1844:

czeladnik piwowarski - 20 do 55 złr
robotnik - 14,5 złr
czeladnik bednarski - 27 do 34 złr

Rok 1894:

czeladnik piwowarski - 35 do 55 złr
robotnik - 12 do 20 złr
czeladnik bednarski - 20 do 38 zł.

W okresie międzywojennym wprowadzono dodatkowe świadczenie dla robotników: 2-6 ltr piwa dziennie, 2-3 tony węgla rocznie, na święta Bożego Narodzenia i na Wielkanoc po 2 kg ryb. Piwowarzy otrzymywali ponadto na święta skrzynkę różnych piw

[yendras]

Re: Zabór rosyjski - 1831 r.

Originally posted by pieczarek

piwa podwójnego wiadro (??? litrów)

Jeśli dobrze pamiętam to rosyjskie wiadro jako miara objętości miało 12 litrów, zresztą było podstawową jednostką objętości przy sprzedaży wódki (był o tym artykuł w magazynie "Rzeczpospolitej" jakiś czas temu).

[Żywiec]

Re: Re: Zabór rosyjski - 1831 r.

Originally posted by yendras


Jeśli dobrze pamiętam to rosyjskie wiadro jako miara objętości miało 12 litrów, zresztą było podstawową jednostką objętości przy sprzedaży wódki (był o tym artykuł w magazynie "Rzeczpospolitej" jakiś czas temu).

Tak zgadza się, wiadro to 12 ltr.

[yendras]

W 1912 roku w poznańskich knajpach szklanka piwa składowego z browaru braci Hugger kosztowała 10 fenigów, ale szklanka monachijskiego Salvatora kosztowała 35 fenigów.

[pieczarek]

Wołów na Śląsku 1914-1923

Oczywiście podane niżej ceny dotyczą ówczesnych terenów niemieckich. Ponieważ ciekawie obrazują katastrofalny spadek siły nabywczej pieniądza w okresie wielkiej inflacji, zdecydowałem się przytoczyć te liczby. Podobne zjawisko, choć w znacznie mniejszej skali, miało miejsce w Polsce po I w.ś.

Piwa kufel:
1914 - 13 fenigów
1922 - 60 marek
listopad 1923 - 150 miliardów marek

Wniosek: w latach 1914 - 1923 piwo podrożało ponad bilion razy.

Jajko:
1914 - 8 fenigów
1922 - 180 marek
listopad 1923 - 80 miliardów marek

Zapałka (1 sztuka):
1914 - 1/60 feniga (1 feniga kosztowała paczka 60 szt)
1922 - 33 fenigi (już sprzedawano zapałki na sztuki)
listopad 1923 - 900 milionów marek

[Krzysiu]

Dla odmiany: w 1310 roku świdniccy dominikanie sprzedali swój klasztorny browar za 2 marki.

[pieczarek]

Rok 1600

Zarobki w groszach:

robotnik miejski niewykwalifikowany dziennie w Krakowie 3-5
czeladnik dziennie w Tarnowie 5-7
trębacz z kościoła Mariackiego w Krakowie tygodniowo 60

Ceny piwa w groszach w Lublinie i Krakowie:

beczka (163 litry) 36-120
garniec (4 litry) ok. 3

a także

gorzałki garniec 6-9


Za dniówkę niewykwalifikowany robotnik mógł kupić w detalu od 4 do 8 litrów piwa.

[pieczarek]

Zabór pruski w latach 1841-1850

Zarobki dzienne w Wielkopolsce w groszach

najemnik w okresie żniw z wyżywieniem całodziennym 9-15
dziewka folwarczna dziennie 1-2
najemnik w porze zimowej z wyżywieniem 2,5
robotnik leśny 5
chałupnik za pracę najemną 10-12

Cena piwa w Wielkopolsce i na Pomorzu Gdańskim

piwa beczka (ok. 160 litrów)- 90 groszy

oraz

spirytusu kwarta (4 litry) - 5 groszy

[pieczarek]

Re: Zabór pruski w latach 1841-1850

pieczarek napisal/a
spirytusu kwarta (4 litry) - 5 groszy

Ależ walnąłem. Przecież nawet dziecko wie, że kwarta to 1/4 garnca czyli około litra.

[yendras]

Re: Re: Zabór pruski w latach 1841-1850

Originally posted by pieczarek


Ależ walnąłem. Przecież nawet dziecko wie, że kwarta to 1/4 garnca czyli około litra.

Ja już nie takie znów dziecko, a nie wiedziałem