Baltischer Brauer-Bund

[Krzysiu]

To ciekawostka, bo pełny system metryczny wprowadzono w całych Niemczech w 1872 r. a w 1886 r. zabroniono używania miar niemetrycznych. Pierwsze miary oparte na metrycznych weszły w użycie w latach 30 XIX w.

[pieczarek]

Oj, chyba ten zakaz z 1886r. nie za bardzo Niemcom wyszedł.
Praktyka kuchenno-chłopska (a także - jak pisze Piwowar - browarniana) mogła się okazać silniejsza niż niemieckie poczucie, że Ordnung mußt sein. Jeszcze przed II w.ś. w Niemczech produkowano wagi wyskalowane w funtach i cetnarach.

[Krzysiu]

W sumie mogło tak być. Po słowach "miar niemetrycznych" powinienem napisać "w obrocie publicznym", bo tak rzeczywiście było.

Bezwładność społeczna jest duża. Znam ludzi, którzy do dzisiaj przeliczają polska walutę na starą i operują milionami sprzed reformy. Mi to dzisiaj już nic nie mówi.

[Piwowar]

Właśnie na Pomorzu i w Prusach Wschodnich "Tonne" jako miara pojemności sprzedawanego piwa utrzymała się najdłużej, ale problem istniał też w innych rejonach. Browar akcyjny w Brzegu skarżył się na przykład w 1891 roku, że inne browary aby zachęcić klientów do swego piwa i sprzedać go jak najwięcej, stosują beczki o pojemności 20 - 25 % większej niż jest to ogólnie przyjęte.

[Krzysiu]

To jest możliwe, ale nielogiczne. Każde naczynie pojemnościowe musiało być dokładnie ocechowane, żeby mogło być dopuszczone do obrotu. Tak samo były cechowane aluminiowe beczki w browarach jeszcze w latach osiemdziesiątych. Większa ilość piwa w beczce to wyższa cena za opakowanie, bo cena jednostkowa było i tak za określoną miarę.

Sposoby wykonywania, przechowywania i legalizacji wzorców miar był bardzo szczegółowo regulowane. Już na przełomie XVIII i XIX w. wszystkie kraje europejskie posiadały wyspecjalizowane instytucje nadzoru nad systemami miar. Wzorce mogły być wykonywane wyłacznie ze ściśle określonego materiału w dokładnie zdefiniowany sposób, a następnie legalizowane przez urzędników mierniczych. W trakcie użytkowania należało co jakiś czas legalizację odnowić. Każda legalizacja była poświadczania naniesieniem odpowiednich stempli. Wzorce miar wycofane z użytku wskutek uszkodzenia, zużycia czy zmiany systemu należało zniszczyć, nie wolno ich było przerabiać. Główny wzorzec spoczywał w archiwum instytucji nadzoru, egzemplarze kontrolne w lokalnych delegaturach lub samorządach, natomiast w obrocie gospodarczym występowały urządzenia, które potwierdzono na zgodność z wzorcem. Kary za używanie sfałszowanych miar były bardzo surowe.

Półbeczka (Tonne) świdnicka w 1865 r. miała 256 litrów.

W Niemczech z miarami było z grubsza tak: ze względu na ich rozdrobnienie i różne formy prawne, system miar był najbardziej skomplikowany. Dość powiedzieć, że w Badenii w 1800 r. funkcjonowało 112 rozmaitych łokci, 163 miary zboża, 123 miary płynów – wiader i 80 miar wagi – funtów. W Badenii, Bawarii i Wirtembergii stopa dzieliła się na 10 cali po 10 linii, w pozostałych państwach na 12 cali po 12 linii.

W Prusach do 1816 ro obowiązywały zmodyfikowane miary magdeburskie, czyli berlińskie. W 1816 r. wprowadzono w całych Prusach nowy system miar, zwany nowopruskim, zezwalając jednak w obrocie prywatnym na używanie miar lokalnych. Po utworzeniu Niemieckiego Związku Celnego w 1840 r. wprowadzono do istniejącego systemu nowe jednostki miar, oparte już na systemie metrycznym (cetnar = 50 kg = 100 funtów). Kolejne reformy wprowadzano w latach 1868 - 1872, a pełny system metryczny wprowadzono 1884 r.

[Piwowar]

A jednak kiedy w marcu 1901 roku śląskie browary tworzyły związek podobny do bałtyckiego, punkt 2 statutów brzmiał:
"Wprowadzenie cechowanych przez urząd pojemników na piwo oraz Litra jako miary pojemności."
Jak wynika z moich źródeł, problemy tworzyły głównie małe browary, które mając gorszy produkt kusiły klientów większą ilością. Taka była przynajmniej oficjalna wersja podawana w gazetach.

[Piwowar]

Kolejny przykład pochodzi z Grodziska Wielkopolskiego:
25 marca 1898 roku utworzono spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością o nazwie „Vereinigte Grätzer Bierbrauereien – Zjednoczone Browary Grodziskie”. Celem spółki, która nie działała jako samodzielny browar, lecz jako biuro sprzedaży, było rozszerzenie rynków zbytu dla piwa grodziskiego, wykluczenie niezdrowej konkurencji pomiędzy browarami członkowskimi oraz ochrona marki „Grätzer Bier”. Dla wszystkich browarów członkowskich ustalono odgórnie wspólną cenę na piwo, ustalono też, że nie będzie się więcej sprzedawać na „Beczki”, których pojemność znacznie się wahała, lecz wprowadzi się wspólne, cechowane zbiorniki.