Ogłoszenie

Collapse
No announcement yet.

Historia żnińskiego piwowarstwa

Collapse
X
 
  • Filtruj
  • Czas
  • Pokaż
Clear All
new posts
  • kazin
    Member
    • 12-2003
    • 81

    Historia żnińskiego piwowarstwa

    Poszukując informacji o żnińskim piwowarstwie, natrafiłem w różnych publikacjach na wiele błędów i nieścisłości dotyczących tego tematu. Jestem przekonany, że forum Browaru to najlepsze miejsce, aby te sprawy wyprostować.
    Proszę jednocześnie Was o nowe informacje. Te nawet z pozoru błahe, czy szczątkowe mogą być tak dla mnie, jak i dla poszerzenia ogólnej wiedzy w tym temacie istotne!

    Tradycja warzenia piwa w Żninie sięga średniowiecza. Produkcją orzeźwiającego trunku zajmowano sie w browarach: mieszczańskich (najczęściej w specjalnie przystosowaych szopach, czy domach mieszkalnych), dominikańskim, arcybiskupim.
    Już w pierwszej połowie XV wieku piwo żnińskie słynęło ze swego wyśmienitego smaku w całej Wielkopolsce. Z uniwersałów podatkowych wiadomo, że w drugiej połowie XVI w. miało status "piwa przewoźnego". Okres świetności chmielowego napoju ze Żnina trwa do połowy XVII w.(potop szwedzki). Od tego momentu spada znaczenie żnińskiego trunku. W pierwszej połowie XIX w. rozebrano browary: arcybiskupi i dominikański (ten zniknął z powierzchni ziemi najprawdopodobniej w 1835 r., nie jak napisałem przy okazji klasztornej tradycji warzenia piwa w 1850 r. Przepraszam za tą pomyłkę.) W tym czasie na krótki okres piwowarstwo w mieście ustało. Z pruskiej inwentaryzacji obiektów przemysłowych wiadomo, że w 1852 r. istniał browar prywatny. Nieznana jest lokalizacja fabryczki, ani jej właściciel. Nie wiadomo też, do kiedy w owym zakładzie warzono piwo?.

    W tym miejscu należy zacząć sprostowanie, dotyczące browarów żnińskich działających od drugiej połowy XIX w. Błędy zawiera m.in. dzieło Friedricha: Brauerei Verzeichnis Polen und Ostpreussen.
    Żnińskie browary (II poł. XIX w.):
    1. Michael Gatzki (może po prostu Michał Gacki, zapisany w księdze wieczystej przez pruskiego urzędnika w zgermanizowanej wersji?). Ten jegomość zakupił w 1859 r. działkę budowlaną i rozpoczął budowę browaru. Zajął się on warzeniem piwa już przed 1865 r.
    Gatzki sprzedał swój browar Oscarowi Jahns w 1878 r. Nowy właściciel zajmował się produkcją piwa do 1898 r, po czym przeniósł się do Bydgoszczy. Browar zakupił od niego Franz Elsner. Ten w 1901 r. zaprzestał produkcji. W 1902 r. w budynku tego browaru otwarto skład Kuntersztyna z Grudziądza.

    2. Johann Fehlberg 1901-1902 Obergahrige Bierbraueri (Browar Piwa Górnej Fermentacji) spłonął.

    3. 1902-1919 Dampfbierbrauerei Znin Gustav Dalmann. (Nazwa Dietfurt pojawiła się dopiero w 1939 r.!)
    1919-1929 Browar Parowy Zygmunt (można spotkać Zdzisław, co jest nieprawdą) Zgorzalewicz i S-ka.
    1929-1939 Browar Parowy Zygmunt Zgorzalewicz
    1939-1945 Dietfurter Dampfbrauerei Paul Rommel
    1945-1950 Browar Parowy Zygmunt Zgorzalewicz

    Po II wojnie światowej ulicę Bydgoską zmieniono na Mickiewicza. Nastąpiła również zmiana numeracji poszczególnych domów. Tak więc browar przy Bydgoskiej 14 i Mickiewicza 27 to ten sam budynek!

    1950-1968 Bydgoskie Zakłady Piwowarsko-Słodownicze
    1968-1970 Bydgoskie Zakłady Piwowarskie
    1970-1992 Zakłady Piwowarskie w Bydgoszczy
    1992-30 IX 1995 Browary Bydgoskie Sp. z o.o.
    1995-II 1996 dwie córki Z. Zgorzalewicza
    II 1996- Żnin Browar Sp. z o. o.

    Poszukuję informacji dotyczących żnińskiego piwa (od średniowiecza), znajdujacych się być może w monografiach, głównie miast wielkopolskich i kujawskich.
    Składy w II RP
    Interesuje mnie działalność browaru podczas II wojny św.
    Rozlew w PRL-u
    Generalnie wszelkie wiadomośći są bezcenne. Dzięki!
  • kazin
    Member
    • 12-2003
    • 81

    #2
    Intryguje mnie informacja otrzymana od Leonapragi (Dzięki!), jakoby w latach 1930-31 fabryka Zgorzalewicza była oddziałem browaru z Myślęcinka. (?)
    Faktycznie jesienią 1930 r., kiedy nastapiły trudności w pozyskaniu zboża podczas wielkiego kryzysu gospodarczego, browar skupował "wagonowo" jęczmień i płacił przy tym najwyższe ceny w regionie. Być może stała właśnie za tym słodownia z Myślęcinka? Tym bardziej, że słód zawsze produkowany był poza browarem.

    Comment

    • Piwowar
      Senior
      • 05-2001
      • 2542

      #3
      Jak zwykle niewiele:
      Browar parowy założony przez Gustava Dallmanna w 1902 roku. Od 1912 roku członek Związku Niemieckich Piwowarów. Produkował piwa zarówno dolnej, jak i górnej fermentacji. Funkcję mistrza piwowarskiego pełnił Albert Kaaz.
      Archiwum piwne

      Poznaj
      http://www.browar.biz/centrumpiwowar...ndrzej_urbanek
      Historię piwowarstwa w Brzegu i okolicachhttp://www.browar.biz/centrumpiwowar...ndrzej_urbanek
      Już dostępne! "Browary akcyjne Wrocławia"

      Comment

      • kazin
        Member
        • 12-2003
        • 81

        #4
        I już coś ciekawego! Treść niewielka, ale kąsek smakowity. Przyznaję się bez bicia, że o wspomnianym mistrzu piwowarskim niczego nie wiedziałem. Na podstawie spisu niemieckich piwowarów i słodowników z 1916 r. udało mi się namierzyć tylko brauermeistra z pobliskiego browaru w Szubińskiej Wsi. Piwowar wielkie dzięki, za to niewiele!

        Comment

        • Piwowar
          Senior
          • 05-2001
          • 2542

          #5
          Browar Franciszka Elsnera znajdował się przy ówczesnej Reuterstr. 58. Niestety nie znam dzisiejszego odpowiednika.
          Archiwum piwne

          Poznaj
          http://www.browar.biz/centrumpiwowar...ndrzej_urbanek
          Historię piwowarstwa w Brzegu i okolicachhttp://www.browar.biz/centrumpiwowar...ndrzej_urbanek
          Już dostępne! "Browary akcyjne Wrocławia"

          Comment

          • kazin
            Member
            • 12-2003
            • 81

            #6
            Czy chodzi o browar Elsnera w Żninie? Ten znajdował się przy Mauer Strasse (dzisiaj ulica Podmurna). Reuter Strasse, takiej nazwy ulicy nie było w mieście. Zdarza się, że i materiał źródłowy zawiera czasami błędy.

            Comment

            • Piwowar
              Senior
              • 05-2001
              • 2542

              #7
              Jeżeli takiej ulicy nie było, to nie można tego adresu uznać nawet za adres prywatny Elsnera. A może taka ulica była w Bydgoszczy i Elsner w 1900/1901 roku mieszkał już tam?
              Archiwum piwne

              Poznaj
              http://www.browar.biz/centrumpiwowar...ndrzej_urbanek
              Historię piwowarstwa w Brzegu i okolicachhttp://www.browar.biz/centrumpiwowar...ndrzej_urbanek
              Już dostępne! "Browary akcyjne Wrocławia"

              Comment

              • kazin
                Member
                • 12-2003
                • 81

                #8
                Elsner prowadził interes równe trzy lata. Skąd przybył do Żnina i gdzie zamieszkiwał nie wiem. Pewne jest, że był piwowarem z "długoletnią browarską praktyką".

                W ogóle migracja mistrzów piwowarskich też jest ciekawym zagadnieniem.
                Oscar Jahns był właścicielem browaru w Żninie przez 20 lat. Nie znaczy to, że musiał być piwowarem. Jest to jednak prawdopodobne. Jakiś jego krewniak August Jahns w latach 1878-1896 prowadził browar w Koninie.
                Niewykluczone, że Elsner był brauermeistrem u Jahnsa. Kiedy ten przeniósł działalność do Bydgoszczy (dwa browary), odkupił od niego zakład (1898 r.) i stał się jego właścicielem.
                Johann Fehlberg i Jahns byli na pewno m.in. restauratorami i właścicielami składów piwnych.
                Założyciel dzisiejszego browaru Gustav Dallmann przybył do Żnina z pobliskiego Szubina. Był piwowarem. Czy praktykował w Browarze Richarda Kiehna w Szubińskiej Wsi tego nie wiem.

                Comment

                • kazin
                  Member
                  • 12-2003
                  • 81

                  #9
                  Jeszcze jedno zapytanie. Czy natrafił ktoś z Was na statystykę obrazującą wielkość produkcji piwa podczas II wojny św. przez poszczególne browary (w tym Dietfurt oczywiście)?
                  Żnińskie piwo cieszyło się uznaniem bydgoskich piwoszy już w II RP. Funkcjonowała tam nawet hurtownia żnińskiego piwa. Jeszcze lepiej rzecz sie miała podczas wojny. Dietfurter był rozlewany w Bydgoszczy i cieszył sie dużym wzięciem. Rozlewnię prowadził Rudolf Lange, który na początku I wojny pracował jako piwowar w którymś z browarów łódzkich w ówczesnej Rosji. Później zwinął manatki i osiedlił się w Bydgoszczy, mieście z najliczniejszą mniejszością niemiecką w II RP.

                  Comment

                  • domiks
                    Junior
                    • 03-2008
                    • 1

                    #10
                    kilka szczegółów

                    Wydajemy w Żninie właśnie album z pocztówkami i jest wśród nich pocztówka z budynkiem składu fabrycznego piwa. Nie możemy tego budynku zidentyfikować. Albo jest zburzony, albo tak przebudowany, że nie wiadomo, gdzie był. Artykuł o albumie i fotografię budynku - zagadki można znaleźć na www.paluki.tygodnik.pl. czy potrafi ktoś pomóc?
                    Jeśli chodzi o Podmurną, to zaułek obok Domu Kultury (łączący Podmurną z Pocztową) nosił nazwę Braugasse - tak jest na planie Żnina z ok. 1900 roku, reprodukowanym w latach 90-tych na współczesnym planie miasta Żnina. Więc ani chybi stary browar tam stał - może jeszcze średniowieczny, który zniszczał w czasie wyludnienia się Żnina w 18 wieku?
                    Co jeszcze mogę dodać? W latach 90-tych - z okazji otwarcia browaru po przejęciu go przez spółkę "Żnin-browar" - powstała piosenka o żnińskim piwie (dla chętnych prześlę słowa, a nawet nagranie). Były wtedy też fajne podstawki Leszka (tekturki) z nutkami.
                    Wiele pisał o browarze tygodnik Pałuki (część artykułów jest na stronie internetowej (adres powyżej).
                    Teraz browar upadł, już się nie podniesie, miasto nawet zabiera w planie zagspodarowania przestrzennego możliwość lokowania przemysłu na tej działce.
                    Z zainteresowaniem przeczytałem posty na tym wątku, pomagajmy sobie wzajemnie!
                    Domiks

                    Comment

                    • Kałusz
                      Senior
                      • 02-2002
                      • 302

                      #11
                      Historia żnińskiego piwowarstwa

                      Poniżej kilka informacji o wilekości produkcji żnińskiego browaru:

                      1913 rok - 4 132 hl piwa dolnej fermentcji. Browar zatrudniał 9 robotników i dysponował maszyna parową o mocy 25 KM ( żródło: Wiadomości statystyczne z zakresu statystyki i gospodarki byłej dzielnicy pruskiej. Poznań 1922)

                      1922 - 5 000 hl. Zatrudnienie 11 robotników(Księga adresowa przemysłu, handlu i finansów 1922, opracował inżynier Antoni Roscisław Sroka)

                      1934 - 5 220 hl, wartość sprzedaży 235 000 zł. Zdolność wytwórcza 7 000 hl. Zatrudnienie 16 robotników i 3 urzędników ( Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1936. Wyd. staraniem związku Izb Przemysłowo handlowych Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1936)

                      1936 - 4 220 hl, wartość sprzedaży 255 500 zł. Informacje dotyczące zdolności wytwórczej oraz zatrudnienia j.w. Kapitał zakładowy wynosił 338 000 zł (Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1938. Wyd. staraniem związku Izb Przemysłowo handlowych Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938)

                      Tyle udało mi się odszukać. Pozdrawiam!
                      sj

                      Comment

                      • Kałusz
                        Senior
                        • 02-2002
                        • 302

                        #12
                        Historia żnińskiego piwowarstwa

                        Dokopałem się jeszcze do dwutomowej księgi " Geografia gospodarcza Polski zachodniej" autorstwa Stanisława Nowakowskiego, profesora Uniwersytetu Poznańskiego, wydanej w Poznaniu w roku 1930. W obszernym artykule o piwowarstwie Wielkopolski i Pomorza znajdują się tabele obrazujące wielkość produkcji poszczególnych browarów. Poniżej info dotyczące browaru w Żninie:

                        1924 rok - 3 003,25 hl; 8 robotników. Na 29 wyszczególnionych browarów Wielkopolski Żnin jest 15. pod wzgledem wielkości produkcji piwa ( największy Krotoszyn 19 224,13 hl i 55 robotników; najmniejszy Oborniki 677,69 hl i 5 robotników).

                        1929 rok - 4 403,8 hl piwa pełnego oraz 264 hl piwa dubeltowego. Na 27 czynnych wtedy browarów , Żnin był 19. ( tu również największy był browar w Krotoszynie z produkcją 32 177,87 hl; najmniejszy - browar Mogilno 566,07 hl).
                        sj

                        Comment

                        Przetwarzanie...
                        X
                        😀
                        🥰
                        🤢
                        😎
                        😡
                        👍
                        👎