Piwnica browaru w Piekarach koło Krakowa

[Leonpraga]

Mam pytanko do zamieszkałych w Piekarach Śląskich i Krakowie, czy może istnieje jeszcze wykute w skale granitowej piwnice do składu piwa, mieszczącego się na centralnym wzgórzu Piekar Śląskich, browaru, może ktoś coś wie o istnieniu tej piwnicy.

„Piekary 1½ mili od Krakowa, ma piękne zabudowania gospodarcze, porządny browar i piwnice w skale wykute”
Cytat z; Galicya pod względem Geograficznym – Gospodarczym – Historycznym

[grzes_ch]

Mam pytanko do zamieszkałych w Piekarach Śląskich i Krakowie, czy może istnieje jeszcze wykute w skale granitowej piwnice do składu piwa, mieszczącego się na centralnym wzgórzu Piekar Śląskich, browaru, może ktoś coś wie o istnieniu tej piwnicy.

„Piekary 1˝ mili od Krakowa, ma piękne zabudowania gospodarcze, porządny browar i piwnice w skale wykute”
Cytat z; Galicya pod względem Geograficznym – Gospodarczym – Historycznym

Czy to aby na pewno są Piekary Śląskie - czy może Piekary pod Krakowem ( gmina Liszki ) ?

[Leonpraga]

Oczywiście chodzi o Piekary koło Krakowa, małe nieporozumienie, przecież jest to wiadomość ze spisu galicyjskiego, sprawdzałem akurat spis katalogowy i coś mi się zakodowały te Piekary Ślaskie

[Shlangbaum]

W przyszły weekend pojadę tam autem, poszukam i popytam ludzi Mam w sąsiedniej wsi interes do zrobienia więc będę miał po drodze. Wiem nawet gdzie takie jamy są, mam tylko wrażenie, że chodzi o skałę wapienną a nie granitową, gdyż takiej w tamtych okolicach nie spotkałem ale sprawdzę jeszcze w przewodniku geologicznym po okolicach Krakowa.

[Leonpraga]

jeszcze znalazłem opis tego browar;

Opis z 1854 roku

Piekary w pośród wiosek na odznaczającym się pagórku panującym nad całą osadą, stoi folwark z wszelakimi zabudowaniami gospodarczymi.
U spodu pagóra, na którym folwark zbudowany stoi browar piwny, gorzelnia, stajnie na opasy i inne.
Opodal tych zabudowań, stalowe dłuto, jako narzędzie żelaznej woli wykuło w granicie bardzo obszerną piwnice na skład piwa własnego wyrobu o której zaiste i Bawarya pozazdrościć by mogła.
Dawniej w Piekarach nie było ani gorzelni ani piwowarni, dla tego gospodarstwo stało na nędznej stopie, chociaż czasy były lepsze, podatku o ¹/₃ mniej płacono i robocizna była za darmo.
Zaprowadzenie gorzelni i piwowarni zmieniło ten smutny stan, na stan obecny, zasobu, zysku i porządku.
Przed zaprowadzeniem gorzelni i piwowarni w Piekarach, widocznie pomyślano o wodzie, jako pierwszej podstawie tych przedsiębiorstw.
W tym celu wybito pod górą, na której folwark stoi, dwie studnie, a raczej odkryte dwa źródła, te obfitym prądem napełniają stawek obszerny, który względnie poziomu budowli gorzelnię i piwowarnię mieszczących, do pół-trzecia sążni wyżej się znajduje, z kąt podziemnymi rurami woda prowadzona do gorzelni i piwowarni, wznosząc się do odpowiedniej wysokości, czyni rozmaite posługi.
Zbiornik powyższy ma następujące zalety: Woda wprost ze źródła użyta do zacierów, jako twarda, nie rozpuszcza części mącznych, mniej takowych cukrzeje i w ostatku mniej spirytusu wydaje, a to dla obfitości gazu kwasu węglowego, którym woda źródlana jest nasycona.
Gdy zaś woda takowa w zbiorniku wystawiona jest na przystęp dłuższy powietrza, ulatuje z niej gaz kwas węglowy, przez co sole wapienne pozbywszy się środka wiążącego j, osadzają się woda staje się miękka i do gorzelnictwa i piwowarstwa najprzydatniejszą.
Woda takowa nie robi już osadu tak w kotłach jak i rurach; osad bowiem ten, będąc w wodzie nierozpuszczalny, mocno przylepia się do boków rur i kotłów, a czasem pęknięcie, zwłaszcza dna kotła parowego sprowadzić może; powtóre gdy woda zebrana jest w znacznej ilości w zbiorniku, gorzelnia i piwowarnia nie mogą być wystawione na brak wody , zwłaszcza w porze zimowej, podczas tęgich mrozów, co bardzo często gdzie indziej się trafia.
Na przeciw gorzelni stoi podobniuteńki budynek mieszczący piwowarnie, jest to gmach murowany, sklepiony, gontem przykryty; do produkcji piwa są używane kadzie kwadratowe które nad innymi mają tę zaletę, że są mocne, pęknięciu nie podległe, łatwo dają się rozebrać do naprawy lub przeniesienia i składniej w izbie ustawić się dają; wymagają atoli skrupulatnego doczyszczenia w kątach.
Obok urządzony jest kierat drewniany, któremu para koni nadaje siłę, zastosowaną na pierwszym piętrze do zacierania i mełcia słodu w stosownych przyrządach.
Kadź zacierna celuje wybornie urządzonymi mieszadłami za pomocą grabi, które dwa przeciwne ruchy w zaciernicy odbywając około swoich osi, wybornie odpowiadają przeznaczeniu swemu.
Piwowarnia , produkuje dwa gatunki piwa, zwyczajne i mocne, zwane piekarskiem.
Piwo zwyczajne wyrabia się cały rok, mocne zaś tylko w porze zimowej wyrobione w ilości kilkuset beczek, idzie na spoczynek do piwnicy olbrzymiej, wykutej w skale, gdzie jak najporządniej się przechowuje, z kąt konsumentom w miejscowej tylko propinacji, udzielanym bywa; piwo zaś zwyczajne odchodzi znacznie na konsumpcję poza miejscową.
Wszystkie przyrządy służące do wyrobu piwa i umieszczenie takowych, odpowiada jak najdokładniej swemu przeznaczeniu i nadzwyczajnej praktyczności nosi na sobie wybitną cechę.
Izba słodowa wyłożona ciosem, sklepiona wietrznikami opatrzona jest panią utrzymania stopnia potrzebnego sobie ciepła i czystego powietrza; również te same przymioty posiada izba do wyrobienia piwa w beczkach przeznaczona.
Kocioł warzelny miedziany, prostokątny, pod którym doskonale urządzone.
Chłodnik obszerny nosi cechy doborowego materiału i doskonałego wykończenia – a przed innymi godną jest uwagi suszarnia słodu, nowo urządzona na sposób suszarni w fabryce porteru Sommera w Warszawie znajdującej się.
W izbie obszernej sklepionej, - podmurowanie do 2chłokci wysokie, przykryte jest kwadratami z drutu grubego w ramach żelaznych, tak że te kwadraty stanowią jakoby podłogę pod małym kątem wzniesioną; za podmurowaniem pod tą podłogą, urządzone są kanały prowadzące ciepło czyste, bez dymu i swędu.
Zasuwy w kanałach mogą każdej chwili podług potrzeby podwyższyć lub zmniejszyć ciepło, którego piecyk obok stojący hojnie użycza.
Oprócz powyżej wymienionych przyrządów, składających piwowarnię, żadnych innych nie używają w Piekarach, a tym bardziej, owych jakichś środków tajemniczo – kuglarskich, moc piwu nadających, a prawie zawsze towarzyszących umnictwu piwowarstwa wyższego.
Już to nędzny piwowar , który się z jakąś tajemnicą przechwala - a gałgańska piwowarnia, która tej szarlatanerii używa .
Gdzie istnieje policja lekarska, niechaj zajrzy i do piwowarni, a bynajmniej tym nie zgrzeszy, zwłaszcza przy wzrastającej co dzień konsumpcji piwa upajającego.
W piekarskiej piwowarni przekonałem się, że piwo mocne obejdzie się bez wszelkich domieszywań gorczycy upajających (narkotyków): słód doborowy, wyrób czysto poprowadzony, nie zbyteczne przelanie wodą przy odciągnięciu brzeczki, a w końcu przyzwoita ilość chmielu dobrego i użycie dobrych drożdży, zachowując prawidła nauki piwowarskiej, wyda piwo dobre i mocne, a odpowiednia piwnica zachowa i podwyższy jego zalety.
Pomiędzy dwiema wyżej wymienionymi budowlami, stoi od strony wschodniej budowla trzecia, przeznaczona na stajnie dla opasów, składy materiałów i kuźnią.
Stajnie opasów obszerne, sklepiona daje rękojmią utrzymania tak w żłobach jako i pod nogami czystośi wielce pożądanej u bydła opasowego, które chroniąc je od chorób skórnych, przyczynia się nie pomału do tuczności w krótszym czasie.
Opuszczając gorzelnię i piwowarnię nie mogę wspomnieć Maćka i Kuby.
Są to dwaj mechanicy: destylator i piwowar – są to dwaj pracowici włościanie z Piekar; szkołą ich i wojażem naukowym są Piekary i gorzelnia w Piekarach, nauką ich kilkunastoletnia praktyka, a z całej teorii gorzelnictwa i piwowarstwa , jedynie znają numery na ciepłomierzu i alkoholometrze; ale chęć, praca i wprawa obok szczerej i odpowiedniej nauki z strony zarządu, utworzyła dwóch dobrych wiejskich mechaników.
W opisanym powyżej piwowarni a także gorzelni, Piekary przetwarzają u siebie wyhodowane płody surowe prawie wszystkie, a mianowicie 2000 korcy ziemniaków wszystek jęczmień, część żyta i kukurydzy, z czego otrzymane wyborne piwo i okowita z chciwością na okolice, poszukiwane bywają, do rozwozu trunków używają parę koni parę na posługi administracyjne.


Niniejsze wiadomości opisu folwarku w Piekarach zaczerpnięto z Tygodnik Rolniczo – Przemysłowy wyd. przez C.K. Tow. Gospodarczo – rolnicze w Krakowie nr 21, z 22 maja 1854 roku.

[Shlangbaum]

Piekary w pośród wiosek na odznaczającym się pagórku panującym nad całą osadą, stoi folwark z wszelakimi zabudowaniami gospodarczymi.

No i folwark stoi jak stał. Dziś jest to ruina opisana tabliczką TEREN PRYWATNY WSTĘP WZBRONIONY Głównym budynkiem jest jednak dwór.

[Shlangbaum]

W tym celu wybito pod górą, na której folwark stoi, dwie studnie, a raczej odkryte dwa źródła, te obfitym prądem napełniają stawek obszerny, który względnie poziomu budowli gorzelnię i piwowarnię mieszczących, do pół-trzecia sążni wyżej się znajduje, z kąt podziemnymi rurami woda prowadzona do gorzelni i piwowarni, wznosząc się do odpowiedniej wysokości, czyni rozmaite posługi.

Stawek również nadal istnieje. A rury między nim a browarem idą dziś pod drogą.

[Shlangbaum]

Zachował się także częściowo mechanizm spustu wody ze stawu.

[Shlangbaum]

Na przeciw gorzelni stoi podobniuteńki budynek mieszczący piwowarnie, jest to gmach murowany, sklepiony, gontem przykryty

...niestety ze sklepienia i gontu niewiele pozostało...

[Shlangbaum]

A na tym zdjęciu widać dalszą część budynku.

[Shlangbaum]

U spodu pagóra, na którym folwark zbudowany stoi browar piwny, gorzelnia, stajnie na opasy i inne.

Gorzelnia jest budynkiem bliźniaczo podobnym do browaru. Jest jednak dziś przerobiona na dom mieszkalny. Informacja o tym, że to nie gorzelnia jest zrujnowana lecz browar pochodzi od Sz. P. Sołtysa, który mieszka dom obok browaru

Opodal tych zabudowań, stalowe dłuto, jako narzędzie żelaznej woli wykuło w granicie bardzo obszerną piwnice na skład piwa własnego wyrobu o której zaiste i Bawarya pozazdrościć by mogła.

O tej piwnicy nikt nic nie wie. W pobliskich skałkach (dopiero 200-300 metrów dalej) nie ma śladu po takiej jamie. O takiej budowli w ziemi też jeden z autochtonów nic nie wiedział

[Shlangbaum]

Kolejne zdjęcie ruin browaru.

[Shlangbaum]

No i coś malowniczego na koniec

[Leonpraga]

Nie spodziewałem się, że zostało cokolwiek z budynków bardziej liczyłem na te wykute piwnice w skale, ale dzięki temu wiadomo, że jeszcze stoją te zabudowania, choć w nienajlepszej kondycji, zdjęcia ładne, dzięki za szybkie sprawdzenie, lecz nadal zastanawiają mnie te piwnice, jeżeli były one wykute w skale granitowej to powinny przetrwać, chyba, że zostały zniszczone w czasie działań wojennych.

[Shlangbaum]

Piwnice mogły zostać po prostu zaspypane. Pojadę tam jeszcze w dzień tygodnia kiedyś i popytam ludzi.

Nie wiemn do kiedy działał ten browar ale w książce Adama Spyry, Browarnictwo Galicji doby autonomicznej, Kraków 1994 w katalogu 253 browarów tego w Piekarach już nie ma. Oczywiście autor mógł do wzmianek o nim nie dotrzeć. Napiszę na PW do Masumiego, czy się w swoich badaniach z nim nie spotkał i czy tam był. W każdym razie przez ponad wiek to loch miejscowi mogli zasypać na tyle dawno, że już nikt o nim nie pamięta, ale jak wspominałem już zrobię tam jeszcze wywiad u najstarszych mieszkańców wsi.