Browar Osiek.

[adam16]

"Osiek - zarys dziejów" - browar

BROWAR
Starsze pokolenie gminy pamięta jeszcze dobrze smak piwa produkowanego w Osieku. Nie było ono , zwłaszcza w ostatnich latach produkcji, konkurencyjne pod względem jakości wobec piwa żywieckiego czy może tyskiego, ale na pewno było konkurencyjne co do ceny i w końcu - jak stwierdzają żyjący piwosze z tamtych czasów - „dało się pić”.
Nie znamy dokładnej daty założenia browaru osieckiego. Przypuszczalnie w pierwszej formie (łącznie z gorzelnią i ozdownią) zbudowany został na przełomie XVI i XVII wieku, kiedy osiek był w rękach Andrzeja Nielepca. Inwentarz spisany w 1776 roku na zlecenie Walerii Branickiej ujmuje budynki browaru jako już znacznie zużyte. Oto jak pisarz dworski zinwentaryzował ówczesny browar osiecki:
„Do browaru sień wjezdna (wjazdowa), do której wrota podwójne na biegunach drewnianych. W tej samej sieni drzwi do izby pisarskiej na zawiasach i hakach żelaznych. W izbie powała i podłoga z tarcic, okna 2 podwójne taflowe, piec kaflowy dobry, kominek kapiasty. Z izby tej drzwi do komory na zawiasach i hakach ze skoblem i wrzeciądzem. W komorze powała i podłoga z tarcic, okno jedno podwójne taflowe. Na podwórze wrota podwójne na biegunach drewniane. Do browaru drzwi na biegunach. W środku kotlina do warzenia piwa. Dalej suszarnia w cegłę murowana z lasami (sitami) do suszenia słodu. Do gorzelni drzwi na zawiasach i hakach żelaznych. Okna szklone – 3 proste, kotliny do 3-ch garncy w cegłę murowane. Z gorzelni jest ozdownia (drożdżownia), do której drzwi na zawiasach i hakach żelaznych ze skoblem do zamykania. Tutaj ruszt ceglany, piec kaflowy. Wyszedłszy z gorzelni są drzwi do piwnicy na zawiasach i hakach ze skoblem i wrzeciądzem do zamykania. Piwnica murowana, w niej okienka małe dwa. Nad piwnicą spichlerz browarniany. Do niego po schodach drzwi (jak wcześniej), w spichlerzu 3 okienka maleńkie. Wyszedłszy z browaru w prawo, do drugiego budynku są do sieni drzwi (...). W sieni w lewo drzwi do piekarni, gdzie ludzie mieszkają, piec piekarniany z nalepą (miejsce do spania), okno proste jedno. Naprzeciw tej piekarni jest wołownia, w której bydło rogate na wywarach stoi (karmione wywarami z browaru, czyli mutem). W wołowni żłobów długich dwa. Przy tej wołowni są dwa chlewy na trzodę na wywarach stojącą. W podwórzu studnia cembrowana (obudowana kamieniem) z żurawiem, na którym wiadro drewniane okute. Cały ten browar gontami pobity (pokryty). Przed browarem chlewy trzy na trzodę polową (owce, kozy) browarnianą, snopkami poszyte. Przed tymi chlewami parkan, w którym furtka prosta na biegunach.”
Również w „Rocznym ordynariuszu”, czyli wypłacie w naturze pracowników dworskich, wymieniani są zatrudnieni w browarze, a to: piwowar, palacz, piwowarczyk, stróż i pastuch browarniany. Żadnemu z nich nie przysługiwał deputat piwa, jedynie najważniejszym oficjalistom dworskim, czyli ekonomowi - 20 beczek i pisarzowi - 6 beczek rocznie. Kiedy majątek osiecki w 1885 roku nabył Oskar Rudziński, browar przebudowany Karola Larischa w 1848 roku był nieczynny i zaniedbany jak większość dworskich budynków gospodarczych. Po gruntownym remoncie produkcja piwa ruszyła dopiero ok. 1900 roku. Nowy właściciel wybudował między innymi piwnicę składową piwa pod lasem, gdzie już wcześniej istniały stare piwnice składowe w podziemiach tego wzgórza. Po śmierci Oskara Rudzińskiego jego synowie (szczególnie najstarszy Andrzej) dalej rozbudowywali i modernizowali osiecki browar. W 1922 roku wybudowano lodownie, powiększając istniejący budynek piwnicy składowej. W 1923 roku poszerzono główny budynek browaru, po czym w następnym roku wybudowano nową słodownię. W 1029 roku do słodowni dobudowano garaże, jako że browar w tym czasie oprócz koni posiadał 5 samochodów ciężarowych do transportu piwa. Zachowana inwentaryzacja browaru z 1930 roku udostępniona nam przez p. Edwarda Rudzińskiego, syna Andrzeja odnotowała pod pozycją „Nieruchomości” budynek browaru składający się ze starej części (z 1848 roku), z nowej części z 1923 roku, lodowni z 1922 roku, piwnicy składowej z 1912 roku, słodowni z 1924 roku oraz garażu z 1929 roku.
Natomiast w pozycji „ruchomości” odnotowane są urządzenia słodowni: kocioł parowy, kocioł warzelny, kocioł zacierowy, kadź zacierna, kadź klarowna, chłodnik, aparat chłodniczy, pompy, rurociąg, maszyny i transmisje, aparaty do obciągu flaszek, 2 beczkowozy, kadzie fermentacyjne stare - 10 sztuk po 230 hektolitrów, kadzie fermentacyjne nowe z 1929 roku - 4 sztuki po 120 hl, kufy składowe stare - 48 sztuk po 193 hl, kufy składowe z 1929 roku - 11 sztuk po 333 hl, samochód ciężarowy „Opel” - wartości 14.059 zł, samochód ciężarowy „Tatra” - wartości 10.701 zł, samochody ciężarowe: Ford I – wart 12.300 zł, Ford II – wart 14.300 zł, Ford III – wart 3000 zł, kadzie fermentacyjne najnowsze z 1930 roku – 4 szt. po 70 hl, aparat do wyciągania szpunów – wart. 1.025 zł. Ponadto odnotowano 2 motorki (silniki) elektryczne, aparat do gaszenia ognia i aparat drożdżowni.
Wartość majątku ruchomego browaru, czyli jego wyposażenia, na dzień 30 XI 1930 roku zamknęła się ogromną jak na owe czasy kwotą 117.594 zł 20 gr. Natomiast wartość nieruchomości (budynków) wyceniono na łączną kwotę 54.321 złotych. Browar parowy w Osieku już w 1919 roku stanowił osobną firmę przemysłową będącą nadal własnością Rudzińskich, ale oddzieloną katastralnie i sądownie od głównego majątku Osiek – Łęki. W lipcu 1937 roku trzej bracia Rudziński przeprowadzili podział spadkowy całego majątku przed Sądem Polubownym i na podstawie tej ugody Browar Parowy w Osieku przypadł na własność najstarszemu spośród nich, Andrzejowi. W związku z tym przeprowadzono fizyczny i hipoteczny rozdział parceli gruntowych i budowlanych, ustalając służebność dróg komunikacyjnych między majątkiem rolnym a browarem, któremu dodatkowo przyznano prawo „korzystania z zalewu zimowego stawu położonego w pobliżu, wyrębu i wywozu lodu do swych piwnic”. Ponadto ugoda zawierała następujące ustalenia:

1)browar korzysta z prądu elektrycznego wytworzonego przy turbinie wodnej od tartaku, tak dla celów napędowych, jak i oświetleniowych w mieszkaniach i przedsiębiorstwie. Przewody do prądu prowadzące do browaru stanowią własność browaru, a ten przyczynia się do obsługi urządzeń hydroelektrycznych w stosunku do ilości pobranego prądu;
2)warsztaty naprawcze obok tartaku są do dyspozycji browaru na równi z użytkującym je folwarkiem, a koszty utrzymania i remontu urządzeń warsztatowych przypadają po połowie;
3)Andrzejowi Rudzińskiemu przysługuje prawo zamieszkania w tzw. Kasztelu oraz utrzymania 4 par koni w stajniach folwarku, jak również prawo korzystania z 4 garaży na samochody.

W sumie browar parowy w Osieku z garażami oprócz oficyn mieszkalnych i starej kuźni liczył w 1930 roku 5 budynków i 8,4 ha parceli użytkowych.

[adam16]

"Osiek - zarys dziejów" - browar

Przytoczę tutaj rozdział poświęcony browarowi w Osieku z wydawnictwa „Osiek – zarys dziejów”.
Redakcja: Adam Hałatek i Bronisław Jania.
Wydawca: Gminna Biblioteka Publiczna 32-608 Osiek, ul. Główna 125
Wydanie pierwsze. Osiek 2004
Strony od 133 do 138.

[Piwowar]

Informacji na temat tego browaru mam niewiele. Najstarsze dane pochodzą z roku 1880, kiedy właścicielką jest Pani Adela Borkowska, a dzierżawcami panowie Goldfinger i Glücksmann. Według spisu M. Friedricha, Oskar Rudziński został właścicielem w 1896 roku. Jeżeli ktoś wie że już wcześniej, nie będę zaprzeczał.
Według moich danych, które wypisałem ze źródeł austriackich, w 1896 roku właścicielem browaru parowego w Osieku był Oscar von Rudziński, a mistrzem piwowarskim Josef Reiss. Od 1911 roku za produkcję piwa odpowiedzialny był Oswald Karas.
Do rozpoczęcia I wojny światowej browar zatrudniał 12 osób.

Produkcja:

1896 rok - 4 000 hl
1906 rok - 4 500 hl
1907 rok - 5 500 hl
1909 rok - 5 000 hl
1910 rok - 5 464 hl
1911 rok - 6 100 hl
1912 rok - 6 180 hl

Dalej niestety jeszcze w moich poszukiwaniach nie dotarłem.

[e-prezes]

sorry za zamieszanie... oczywiscie nic się nie dzieje rewolucyjnego w Osieku. tlekomuna wzięła dane do najnowszej ksiązki chyba z księżyca, bo w dzile browary pododawała hurtownie, sklepy etc. i poza Strzelcem, Relakspolem i CK Browarem nic się nie zmieniło w małopolskim.

[e-prezes]

przeglądam od kilku lat ksiązki telefoniczne i panoramy firm i nigdy poza Strzelcem i Okocimiem nie było nic w dziale Browary. tym razem jedna rozlewnia i Osiek. oczywiście, zę to nie dowód, że coś ruszyło. w tak kiepskich czasach to wręcz samobójstwo, no ale...

[Cooper]

Jeśli była to xiążka sprzed 1978-79 roku to nie ma się co dziwić.

[e-prezes]

ostatnio natknąłem się w książce telefonicznej w dziale Browary wpis Browar Osiek... może ruszył znowu???

[kloss]

Browar założony w 1883r.Po wojnie uruchomiony w 1947r.Produkcja w latach 1950-1978 wynosiła ok 10 tys hl.W latach 1947-1950 browar należał do Spółki Akcyjnej,potem został przejęty przez Państwowe Nieruchomości Ziemskie w Krakowie.W 1953r zakład przejęła Akademia Umiejętności w Krakowie a w 1956r został przekazany Państwowemu Gospodarstwu w Osieku.Produkcję wstrzymano w 1978r.Takie informacje podaje "Kronika Przemysłu Piwowarskiego".

[ART]

DIM dorzucił kilka zdań na temat

http://www.browar.biz/forum/showthread.php?postid=184107#post184107

[ART]

Darek napisał że poszukuje wszelkich informacji i o co mu chodzi wie on sam najlepiej.

[Cooper]

Myślę że Darkowi99 nie chodzi tu o etykiety bo sam ich ma pewnie ze 3 wiadra , tylko o historię browaru. To co o nim wiem to raczej cienizna znana sporej części Kolekcjonerów np fakt-ciekawostka iż browar tuż po wojnie należał do Polskiej Akademii Umiejętności (późniejszej PAN) gdzie ponoć studenci jakiegoś wydziału związanego z przemysłem spożywczym odbywali praktyki a sama nazwa PAU pojawiła się na etykietach z tego okresu. Jednak myślę że powinna się tu raczej wypowiedzieć osoba mająca więcej informacji na ten temat.

[ART]

jedna etykietka przykleiła się tu:

http://www.browar.biz/forum/showthread.php?threadid=8168

[darek99]

Szukam wszelkich informacji o browarze Osiek, właścicielem przed wojną był Oskar Rudno Rudziński, liczę na waszą pomoc.